Το Παλάτι της Κνωσού

Δικταίον Άντρον
25/04/2018

Διάσημη και υπερήφανη, η πόλη της Κνωσού ήταν η πρωτεύουσα της Μινωικής Κρήτης. Το παλάτι είναι το μεγαλύτερο, πιο περίπλοκο και πιο φανταχτερό από όλα τα γνωστά σε εμάς παλάτια και είναι τοποθετημένο περίπου είκοσι λεπτά νότια του Ηρακλείου. Η Κνωσός κατοικούνταν για αρκετά χιλιάδες χρόνια, ξεκινώντας κάπου στην έβδομη χιλιετία π.Χ. και εγκαταλείφθηκε μετά την καταστροφή της το 1375 π.Χ., η οποία σημάδεψε και το τέλος του Μινωικού πολιτισμού.

Το πρώτο παλάτι στο μικρό λόφο δίπλα στο ποτάμι χτίστηκε περίπου το 1900 π.Χ. στα ερείπια προηγούμενων οικισμών. Καταστράφηκε για πρώτη φορά μαζί με άλλα πρωτο-ανακτορικά παλάτια στην Κρήτη γύρω στο 1700 π.Χ., πιθανώς από κάποιο μεγάλο σεισμό ή ξένους εισβολείς. Χτίστηκε ξανά αμέσως ένα ακόμα πιο περίπλοκο σύμπλεγμα, το οποίο έως την εγκατάλειψη του, καταστράφηκε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια σεισμών, εισβολών και το 1450 π.Χ. από την τεράστια ηφαιστειακή έκρηξη της Θήρας (Σαντορίνη) και την εισβολή των Μυκηναίων, οι οποίοι το χρησιμοποίησαν ως την πρωτεύουσα τους στο νησί της Κρήτης έως και το 1375 π.Χ.

Ο Βρετανός αρχαιολόγος, Άρθουρ Έβανς, ο οποίος ανακάλυψε μέσω ανασκαφής την τοποθεσία γύρω στα 1900 μ.Χ., αποκατέστησε μεγάλα κομμάτια του παλατιού με τέτοιο τρόπο που το καθιστά δυνατό σήμερα να εκτιμήσουμε τη μεγαλοπρέπεια και την πολυπλοκότητα αυτής της κατασκευής, η οποία εξελίχθηκε κατά τη διάρκεια αρκετών χιλιετιών και εξαπλώθηκε τόσο ώστε να καλύπτει περίπου 20.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Περπατώντας μέσα από τα πολύπλοκα, πολυώροφα κτίρια, κάποιος μπορεί να κατανοήσει γιατί το παλάτι της Κνωσού σχετίζεται με το μυθολογικό λαβύρινθο.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο διάσημος αρχιτέκτων Δαίδαλος σχεδίασε το παλάτι με τέτοια πολυπλοκότητα που κανένας από αυτούς που έμπαιναν δεν μπορούσε να βρει την έξοδο. Ο βασιλιάς Μίνωας, ο οποίος παρήγγειλε το παλάτι, κράτησε τον αρχιτέκτονα φυλακισμένο για να διασφαλίσει ότι δεν επρόκειτο να αποκαλύψει το σχέδιο του παλατιού σε κανέναν. Ο Λαβύρινθος ήταν η κατοικία του Μινώταυρου κατά την ελληνική μυθολογία και πολλοί σχετίζουν το παλάτι της Κνωσού με τον Θησέα που θανάτωσε τον Μινώταυρο.

Η σχέση του παλατιού με τον Θησέα και τον Μινώταυρο είναι συναρπαστική, περπατώντας όμως ανάμεσα από τα ερείπια είναι δύσκολο να το φανταστούμε ως ένα χώρο βασανιστηρίων και θανάτου. Αντίθετα, το παλάτι ακτινοβολεί ευφορία μέσω της περίτεχνης αρχιτεκτονικής του. Οι κομψές τοιχογραφίες που διακοσμούν τους τοίχους, μιλούν για ανθρώπους οι οποίοι προσέγγισαν την λεπτότητα της ζωής και το μεγαλείο της φύσης με χαρούμενη προδιάθεση.

Για τον επισκέπτη σήμερα, η περιοχή η οποία οδηγεί στο κυρίως παλάτι, αμέσως εκθέτει ένα πλούσιο περίπατο ανάμεσα στα ερείπια που έχουν διάρκεια ζωής γύρω στις 4 χιλιετίες. Το παλάτι της Κνωσού ήταν κέντρο διαχείρισης ολόκληρου του νησιού κατά τη διάρκεια των Μινωικών χρόνων και η θέση του ως έχει, επέτρεψε πρωτοφανή ανάπτυξη και ευημερία, όπως μαρτυρείται από την πληθώρα χώρων αποθήκευσης, των εργαστηρίων και των τοιχογραφιών. Η αίθουσα του Θρόνου, με τον γύψινο θρόνο και τα καθίσματα για να φιλοξενήσουν δεκαέξι άτομα, η κεντρική αυλή και το θέατρο, μαζί με τα βασιλικά δωμάτια, ζωγραφίζουν το πορτρέτο της Κνωσού ως ένα χώρο περίτεχνων τελετουργικών και αναπάντεχων ιστορικών περιστατικών.

Η αναπαλαίωση που έγινε από τον Έβανς έχει χαρακτηριστεί ως ανακριβής και υπάρχει η αίσθηση ότι πολλές λεπτομέρειες έχουν ανασυσταθεί εφαρμόζοντας «εκπαιδευτικές μαντέψεις». Για τον επισκέπτη, ωστόσο, η αναπαλαίωση καθιστά την ακατανόητη διαδρομή των ερειπίων καθώς και το περασμένο μεγαλείο, λίγο πιο εμφανή και φέρνει τη μεγαλοπρέπεια της Μινωικής ζωής στο παλάτι λίγο πιο κοντά.